رزوه (Thread) در اصل به برآمدگی ها و فرورفتگی های مارپیچ شکل مانند بیرون پیچ ها و درون مهره ها گفته می شود. این برآمدگی و فرورفتگی های روی پیچ سبب چفت شدن آنها روی یکدیگر می شود و اتصال محکمی ایجاد می کند. اتصالات رزوه ای (Threaded Fittings) معمولا برای لوله کشی سیستم ها و فرایندهای کوچک مورد استفاده قرار می گیرند از جمله سیستم های لوله کشی آب بهداشتی، هوای فشرده، هوای ابزار دقیق، اطفای حریق و غیره.

این روش اتصال مزایا و معایب مختص خود را داراست. از جمله مزایای آن می توان به موارد زیر اشاره نمود:
• سرعت نصب آن بالاتر از روش های دیگر است.
• بر خلاف روش جوشکاری، اجرای آن نیازمند مهارت خاصی نمی باشد.
• برای محیطهایی که امکان جوشکاری در آن ها وجود ندارد، مانند محیطهای مستعد انفجار مناسب است.
• برای سیستم هایی که فشار و ارتعاش کمی دارند، آب بندی مناسب دارد.

از سوی دیگر معایب این روش عبارتند از:
• برای سیستم های با دما و فشار بالا مناسب نمی باشد. زیرا در صورتی که سیستم لوله کشی تحت تنش های دمایی و فشاری قرار بگیرد، دچار نشتی می گردد.
• در اثر ارتعاش و ایجاد تنش خستگی، استحکام اتصال کاهش می یابد و موجب ایجاد نشتی می گردد.
• چنانچه سیستم لوله کشی قدری پیچیده باشد و امکان چرخاندن آن فراهم نباشد، استفاده از این سیستم امکان پذیر نمی باشد.

به طور کلی سه استاندارد رایج در سیستم های رزوه ای وجود دارد که در ادامه به آن ها می پردازیم:

استاندارد NPT: اتصالاتNPT (National Pipe Thread) معمولاً در آمریکا و کانادا رایج است. مطابق شکل زیر اتصال رزوه NPT به صورت مخروطی (Tapered) بوده و زاویه بین دو برآمدگی آن (Flank Angle ) برابر با 60 درجه است. به علت مخروطی بودن بخش رزوه، آب بندی از طریق خود رزوه ها انجام می شود.

اتصالات نری در این استاندارد، شیار های مخروطی دارند که دراتصال مادگی فرو می رود. قسمت نری اتصال باعث باز شدن قسمت مادگی شده و تا جایی که فشار به حدی برسد که اتصال فشار داخلی را بتواند تحمل کند فرو می رود.

استاندارد BSP: استاندارد اروپا- بریتانیا یا به اختصار BSP، خود به دو نوع استاندارد عمده دیگر تقسیم می‌شود. این دو استاندارد شامل BSPP و BSPT هستند. هرکدام از این استانداردها، ویژگی‌های متفاوتی دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم نمود.

1-BSPP: استاندارد BSPP که مخفف British Standard Pipe Parallel است که به طور مختصر استاندارد رزوه G نیز نامیده می‌شود. در این استاندارد، زاویه بین دو رزوه برابر با 55 درجه است. رزوه‌ها در استاندارد BSPP به صورت موازی می باشند؛ بنابراین برای آب بندی به اورینگ و یا واشر مجزا نیاز می باشد.

2-BSPT:  استاندارد BSPT شبیه NPT است و رزوه‌ها به صورت مخروطی یا Tapered بوده و به همین دلیل، نیازی به آب بندی مجزا از طریق اورینگ و یا واشر نیست. این استاندارد به اتصال R معروف است. دراین استاندارد زاویه بین دورزوه یا برآمدگی ۵۵ درجه می باشند.

استاندارد متریک (M): استاندارد IsoMetric Tread Connection که با نام‌های استاندارد ایزومتریک یا استاندارد M نیز شناخته می‌شود، یکی دیگر از استانداردهای مهم در این زمینه است. در این استاندارد نیز زاویه بین دو رزوه یا برآمدگی 60 درجه می‌باشد. علاوه بر این، رزوه‌ها به صورت موازی یا همان Parallel بوده و در نتیجه، برای آب بندی اتصال، به اورینگ و یا واشر نیاز است.

در سایزبندی این استاندارد، عدد اول از سمت چپ نمایانگر قطر خارجی رزوه و عدد دوم نشانگر فاصله بین دو رزوه است. به طور مثال، شماره M 12 × 1.5 به این مفهوم است که قطر خارجی رزوه 12 میلیمتر و فاصله بین دو رزوه برابر با 1.5 میلیمتر است.

اتصالات روزه ای نیز مانند اتصالات جوشی انواع مختلفی دارند که در ادامه به برخی از مهمترین آن ها می پردازیم:

زانویی: برای تغییر مسیر لوله به کار می رود و در دو زاویه 45 و 90 درجه موجود است. در برخی حالات ممکن یک طرف زانویی دنده داخلی و طرف دیگر دنده خارجی داشته باشد که به آن چپقی می گویند.

سه راهی: این اتصال برای انشعاب گیری از خط لوله به کار می رود. انشعاب می تواند هم سایز با لوله و یا کوچکتر از آن باشد.

کوپلینگ (بوشن): برای اتصال دو لوله و یا اتصال لوله به تجهیزات استفاده می شود. این اتصال دارای دنده داخلی است. چنانچه سایز ورودی و خروجی این اتصال متفاوت باشد، همزمان با اتصال دو لوله به یکدیگر موجب تغییر سایز نیز می شود که به آن بوشن تبدیلی (Reducing Coupling) گفته می شود.

مغزی: وظیفه ی مغزی نیز اتصال خط لوله به دستگاه یا نصب تجهیزاتی مانند ولو بر روی لوله است. مغزی ها دارای دنده خارجی هستند. همانند بوشن، مغزی ها نیز می توانند دارای دو سایز مختلف باشند که به آن مغزی تبدیلی (Reducing Nipple) گفته می شود.

مهره ماسوره: اتصالات چند تکه ای هستند که برای ایجاد اتصال در محل هایی که محدودیت فضا برای حرکت وجود دارد یا نیاز به دمونتاژ مداوم است، استفاده می شوند.

درپوش ها: برای مسدود کردن انتهای مسیرهای لوله کشی استفاده می شوند. این اتصالات در دو نوع دنده داخل و دنده خارج وجود دارند که به ترتیب به آن ها Plug و Cap گفته می شود.

آب بندها: معمولا به صورت حلقه هایی با سطح مقطع تخت (Washer) یا دایره ای (O-ring) شکل هستند و از جنس های مختلفی ساخته می شوند. البته لازم به ذکر است که استفاده از این نوع آب بندها زمانی ضروری است که اتصالات از نوع موازی باشند (مانند استاندارد BSPP) و چنانچه اتصالات از نوع مخروطی باشند، معمولا نیازی به استفاده از آب بند نمی باشد.

در پایان قابل ذکر است که چنانچه نیاز به خرید انواع این اتصالات دارید، شرکت نوین تجارت دایا با دارا بودن کادر فنی متخصص و همکاری با تولیدکنندگان داخلی و خارجی، مفتخر به ارائه بهترین خدمات در این زمینه می باشد.