اتصالات (Fittings) به اجزایی در سیستم لوله کشی گفته می شود که در هنگام تغییر مسیر و یا انشعابگیری مورد استفاده قرار می گیرند. به عبارت دیگر سیستم های لوله کشی توسط این اتصالات به یگدیگر یا به شیرآلات متصل شده و منشعب می‌شوند.

با توجه به کاربرد، انواع اتصالات پایپینگ در اشکال مختلف و در سایز ها و جنس های متفاوتی موجود هستند. روش نصب صحیح اتصالات و آب بندی آن ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

همواره لازم است تا با توجه به سیال عبوری از لوله، جنس لوله، دما و فشار سیال و میزان اهمیت آب بندی در سیستم، بهترین روش جهت اتصال متعلقات و شیرآلات انتخاب شود و آب بندی لازم روی آن صورت بگیرد.

به طور کلی استفاده از اتصالات در سیستم لوله کشی برای اهداف زیر صورت می پذیرد:
• اتصال دو یا چند لوله مختلف به یکدیگر
• اتصال اجزاء مختلف سیستم لوله کشی به سیستم اصلی
• اتصال لوله به دستگاه ها و تجهیزات مختلف مانند پمپ ها، تانک ها و غیره
• تغییر مسیر جریان سیال و سیستم لوله کشی
• حفظ یا تنظیم جریان سیال
• مسدود کردن لوله

در ادامه انواع اتصالات لوله کشی به تفصیل توضیح داده می شود

زانویی (Elbow): یکی از بخش های مهم در سیستم لوله کشی زانویی می باشد. کاربرد اصلی این اتصال، تغییر جهت جریان می باشد استفاده از زانویی ها به دلیل ایجاد ضربه، باعث کاهش فشار در خط می شود. زانویی ها از لحاظ زاویه چرخش به دو دسته 90 و 45 درجه تقسیم می شوند. جالب است بدانید که زانویی ها عامل انعطاف پذیری سیستم پایپینگ نیز هستند.

زانویی ها را از لحاظ شعاع بر دو نوع شعاع کوتاه (Short radius elbow) که به اختصار به آن SR نیز میگویند و شعاع بلند (Long redius elbow) یا LR نیز تقسیم می کنند. اندازه شعاع زانویی 90 درجه شعاع بلند (LR)، 1.5 برابر قطر زانویی و اندازه شعاع زانویی 90 درجه شعاع کوچک (SR) برابر با قطر زانویی میباشد.

برگردان (Return): همان طور که از اسم این قطعه مشخص است وظیفه بازگرداندن جهت جریان را بر عهده دارد. به عبارت دیگر برگردان، همان زانویی 180 درجه است که به منظور تغییر جهت جریان تحت زاویه 180درجه و در دو نوع برگردان شعاع بلند و برگردان شعاع کوچک تولید می شود.

در برگردان شعاع بلند، فاصله مرکز به مرکز دو سر آن 1.5 برابر قطر نامی لوله فولادی و در برگردان شعاع کوچک، فاصله مرکز به مرکز دو سر آن برابر با قطر نامی لوله می باشد.

سه راهی (Tee):  هدف از به کارگیری سه راهی ها ایجاد انشعاب در مسیر لوله کشی است. سه راهی ها معمولاً برای حالتی به کار برده می شوند که بخواهیم از مسیر اصلی لوله یک انشعاب فرعی جدا کنیم که دو راه آن به خط لولۀ اصلی و مسیر سوم به انشعاب متصل می‌ شود.

خروجی سوم سه راهی می تواند دارای قطر کمتر و یا بیشتری نسبت به دو خروجی هم راستا باشد. از این حیث سه راهی ها به دو نوع سه راهی مستقیم و سه راهی تبدیلی تقسیم می شوند. اگر سایز های سه طرف سه راهی با هم برابر باشند، به آن سه راهی مستقیم گفته می شود و اگر سایز های سه راهی با هم متفاوت باشند، به آن سه راهی غیر مستقیم (سه راهی کاهنده) گفته می شود.

همچنین انشعاب سه راهی می تواند در جهت عمود بر راستای اصلی خط لوله و یا با زاویۀ 45 از خط اصلی باشد.

کاهنده (Reducer): کاهنده یکی از اصلی ترین اتصالات پایپینگ است که وظیفه تغییر قطر را در سیستم پایپینگ برعهده دارد و از لحاظ ظاهری و عملکردی به دو دسته زیر تقسیم می شود.
کاهنده هم مرکز (Concentric)
کاهنده غیر هم مرکز (Eccentric)

در کاهنده هم مرکز، ورودی و خروجی بر روی یک محور مشترک قرار دارد. در لوله ‎کشی هنگامی‎که خط محور در طول اتصال دو لوله حفظ می‎شود و خط محور لوله بزرگ‎تر و لوله کوچک‎تر مشترک هستند، از کاهنده هم ‎مرکز استفاده می شود.

در کاهنده های غیر هم مرکز که به اختصار ECC نامیده میشود مرکز دو لوله با یکدیگر دارای اختلاف می‌باشند که خروج از مرکز در این حالت برابر با نصف تفاضل قطر داخلی بزرگتر از قطر داخلی کوچکتر کاهنده می‌باشد.

کاهنده ها را می توان از سمت مقابل نیز به عنوان افزایش دهنده سطح مقطع سیستم لوله (Diffuser) به کار برد.

جریان ورودی به این اتصالات هنگامی که از سمت بزرگتر وارد شود، به هنگام خروج از سمت کوچکتر دچار افت فشار و افزایش سرعت می‌شود و برعکس در صورتی که از سمت باریک تر وارد شود، هنگام خروج دچار افزایش فشار و افت سرعت می‌شود.

Olet: از این اتصالات زمانی استفاده می‌شوند که قصد انشعاب گیری از خط لوله را داریم اما سه راهی با اندازه های مناسب برای کاربرد مورد نظر ما وجود نداشته باشند. دو نوع اصلی این اتصالات عبارتند از: اولت جوش بات ولد Butt-weld Olet، اولت جوش ساکتی Socket-weld Olet

در واقع Olet قطعه ای است که برای انشعاب 90 درجه در سایز برابر یا کوچکتر از لوله استفاده می‌شود. برای این کار این قطعه بر روی لوله قرار می‌گیرد و دور تا دور خارجی آن جوشکاری می‌شود. سپس لوله انشعابی بر روی آن قرار می‌گیرد و به وسیله جوشکاری بهم متصل می‌شود. از این اتصال انشعابی برای خطوط با فشار بالا استفاده می‌شود.

درپوش (Cap): درپوش (یا کلاهک) برای مسدود کردن انتهای لوله یا برای پوشاندن سر لوله‎ هایی که ممکن است در آینده به لوله ‎های دیگر متصل شود، به کار می‎رود.

کپ های جوشی به چند صورت به لوله متصل می شوند. یکی از این اتصال ها، اتصالات جوشی می باشد که به صورت جوش لبه به لبه عمل می کند. انتهای این نوع از کپ ها معمولا به صورت پخ خورده (اوریب) می باشد. نوع دیگر کپ به صورت کپ ساکت ولد هستند که دارای یک برآمدگی به صورت پله بر روی سطح آن می باشد.

کوپلینگ ها: کوپلینگ ها نوعی از اتصال هستند که از آنها برای متصل کردن دو لولۀ هم سایز استفاده می شود. این نوع اتصال ها آب بندی مناسبی ایجاد می‌کنند و میزان نشتی را به طور محسوسی کاهش می دهند.

با توجه به مورد مصرف، کوپلینگ ها به دو دسته اصلی نیم کوپلینگ (Half Coupling) و تمام کوپلینگ (Full Coupling) تقسیم و به کار گرفته می شوند.

مهره و ماسوره (Union): مهره ماسوره ‎ها جایگزینی برای فلنج‎ها هستند و در جایی که نیاز به دمونتاژ لوله در آینده یش بینی شود مورد استفاده قرار می‎گیرند. با این تفاوت که مهره ماسوره ‎ها برای لوله با سایزهای کوچک (زیر 2 اینچ) و فشار پایین به ‎کار می‎روند. مهره ماسوره ‎های جوشی معمولا از نوع ساکت ولد می باشند.

هر مهره ماسوره دارای سه بخش مهره، مادگی و نری می‎باشد. زمانی که مادگی و نری به هم متصل ‎شوند، مهره آن‎ها را به هم چفت می‎کند.

این اتصالات دارای ساختاری تقریباً مشابه کوپلینگ ها هستند با این تفاوت که مهره ماسوره ها را میتوان به راحتی در هر زمانی که بخواهیم از سیستم جدا کنیم در حالی که این کار برای کوپلینگ ها چندان ساده نیست.

در پایان قابل ذکر است که چنانچه نیاز به خرید هر یک از این اتصالات دارید، شرکت نوین تجارت دایا با دارا بودن کادر فنی متخصص و همکاری با تولیدکنندگان داخلی و خارجی، آماده ارائه بهترین خدمات در زمینه مشاوره و فروش انواع این اتصالات می باشد.